8. White X-mas bij 30 graden celcius

De eerste rondzendbrief in het nieuwe jaar. Het oude jaar is omgevlogen, mede door de bezoeken uit Nederland. In december waren onze moeders hier. Het is leuk om dan te kunnen delen van wat je doet, hoe je leeft en werkt, en ook te ervaren en te delen hoe het is in een andere cultuur te leven. Zulke ervaringen geven soms een hele andere indruk, dan je van te voren had voorgesteld. In december hebben we ook weer veel post uit Nederland gekregen. Nog bedankt voor de pakjes, cassettebandjes, foto's, etc. Jullie zijn nogal benieuwd hoe hier de feestdagen gevierd worden. Ik zal in deze brief daarom wat schrijven over feesten.

Etentje in het Malama restaurant

Allereerst de veel gestelde vraag of oud en nieuw hier ook op 31 december en 1 januari valt? Ja, deze valt dezelfde dag als bij jullie, wij zaten hier wel een uur eerder in het nieuwe jaar.

Hoe wordt het gevierd? Zambianen doen eigenlijk niet zoveel aan oud en nieuw. In de grote steden worden wel danspartijen georganiseerd maar gewoon in huiselijke kring gebeurt er niets. De meeste mensen in Chilonga lagen dan ook al ver voor twaalf uur te slapen. Wij hebben hier wel oud en nieuw gevierd. Gerard en ik kwamen 31 december uit Lusaka; de avond ervoor hadden we onze moeders naar het vliegveld gebracht. We hebben 's avonds bij Maire & Marie gegeten (twee Ierse verpleegkundigen) en de avond doorgebracht met wat mensen uit Mpika en van onze compound. Er waren zelfs oliebollen gebakken. Toch was het anders dan in Nederland, want daar word je door het vuurwerk er wel aan herinnert dat het nieuwe jaar eraan komt. Hier is dat anders. Ten eerste geen vuurwerk te bekennen en je zit gelukkig niet al dagen met dat geknetter aan je hoofd. Ik zeg wel geen vuurwerk, maar er is toch wel één vuurpijl afgeschoten. Kwaliteit FREJA, voor insiders. Gerard en ik hadden nog een knaller uit Lusaka meegenomen. Geen echte champagne hoor. Het was een mix van rode en witte wijn die wat bruiste en er zat zo'n knalkurk op en daar ging het om. Toen we dachten dat het twaalf uur was - niemand had z'n horloge gelijk staan - gingen we met die fles aan de gang om het nieuwe jaar in te knallen. Flink schudden, nog een beetje meehelpen. Er gebeurde niets. Afijn, toen na 5 minuten het bolletje van de kurk afbrak, hebben we de kurk er alsnog met een kurkentrekker uit moeten halen. De wijn bruiste en er kon getoost worden op het nieuwe jaar.

De volgende dag moesten we gewoon werken. Raar idee, hè? De poli was open tot 12.00 uur. Het werk in het ziekenhuis gaat natuurlijk altijd door. Er werd een weekendrooster gedraaid, wat inhoudt dat de eerste ploeg van 7.30 uur tot 13.00 uur werkt, de tweede van 13.00 tot 19.30 uur en de nachtploeg als altijd van 19.30 tot 7.30 uur.

Ergens in Malawi

Kerst wordt hier ook heel anders gevierd. Er bestaat alleen een eerste kerstdag en natuurlijk is er voor de kerkgangers een nachtmis. In het ziekenhuis werd gewerkt als op nieuwjaarsdag. Het gevoel van kersttijd is hier anders dan in Nederland. Daar word je al weken in de sfeer gebracht door de kerstmuziek uit de ingebouwde speakers van de overdekte winkelcentra en de overvolle winkels met marsepein en kerstkransjes. Alles duidt erop dat we feest gaan vieren. Ook in Lusaka probeert men zo’n sfeer te creëren, vooral in de winkels die veel door blanken worden bezocht. Daar klinkt het jingle bells en White X-mas en hangen de kerststerren en kerstverlichting voor de ramen. Er worden zelfs kunstkerstbomen en kerst-crackers verkocht. Het toppunt vond ik wel het kerstbrood dat à fl.75,= per brood werd verkocht en het rare is: het wordt nog verkocht ook! Dus geef ze eens ongelijk zoveel te vragen.

Vast in de modder tussen grenspost Zambia en grenspost Malawi

Van de dirt road gegleden

Je kunt je voorstellen dat zo'n sfeer bij een temperatuur van 30 °C niet zo goed in mijn referentiekader past bij "de donkere dagen voor kerst". Wij hebben onze kerst gevierd met onze moeders, Ria en Piety, aan het meer van Malawi. Het was een snikhete dag. 's Morgens vroeg waren Gerard en ik al naar het strand gegaan om te kijken of wij vis konden kopen. Een bootje met twee jongens kwam net aanvaren. Ze hadden maar een paar kleine visjes en duidelijk niet voor de verkoop. We gingen weer terug naar de tent om nog wat verder te slapen. Het was zes uur. Later gingen Ria en Piety naar het strand. Opeens kwam Piety bij de tent of ze wat geld kon krijgen. Ze hadden een vis gekocht. Nou dat was een kanjer van een vis. We brachten de ochtend op het strand en in het water door en bereidden 's middags het kerstdiner voor. Op een kampvuur van hout en houtskool kookten we soep, rijst en bakten we de vis. Wat kaarsjes in de grond, kerstservetten erbij en de sfeer was compleet. De Malawiaanse jongetjes die vanuit een mangoboom toekeken, moeten hebben gedacht dat we niet goed wijs waren, omdat we op klaarlichte dag in de smoorhitte met kaarsjes zaten te eten. Ons ging het om het idee dat eten bij kaarslicht bij kerst hoort.

Toch wordt ook hier wel gefeest. We hebben al heel wat afscheidsfeestjes gehad van student nurses die geslaagd waren en ziekenhuispersoneel dat afscheid nam. Deze feestjes zijn altijd heel gezellig, veel muziek en dansen. Er wordt vaak door iedereen iets gedaan, in de vorm van een lied of een dans voor degene die afscheid neemt. Twee weken geleden hadden we een afscheidsfeestje van Georgina. Zij werkte op het lab en is overgeplaatst naar de Copperbelt, waar haar ouders ook wonen. Ik hielp haar met de voorbereidingen van het feest, met name eten en drinken (vruchtenbowl) gemaakt. Eten hoort ook bij zo'n feest. Vaak krijg je van alles door elkaar: broodjes, cake, snoepjes, popcorn, stukjes kip en koolsalade. Het was een drukte 's avonds. Er was muziek, hoewel er geen elektriciteit was. De stroom is al sinds twee dagen uitgevallen. Maar met wat olielampen was er licht en op een oude accu speelde de oude platenspeler nog prima. Ook werd er voor haar gedanst en gezongen. Er is altijd veel hilariteit als wij mee dansen met de traditionele dansen. Chitenges om de billen en schudden maar. Er wordt dan gegierd en gejoeld, maar we worden vooral toe/uitgelachen. Ze vroegen of wij ook wat wilden doen. De basungu (blanken) hebben een canon het vader Jakob ingezet. De melodie was bekend, maar de woorden wilde men ook graag in het Nederlands meezingen. Dat was snel geleerd en al snel zong de hele bubs mee. Daarna nog in het Engels, in het Frans en als laatste in het Bemba. Het was een heel leuk feest. Wel jammer dat Georgina weg is. Ik kon het altijd goed met haar vinden.

Voorlopig zijn we weer uitgefeest. Deze week hebben we onze vlucht naar Nederland geboekt. We vliegen begin mei. We kijken ernaar uit weer eens in Nederland te zijn.