“Heb je zelf geen familie om over te schrijven?”, vroeg een nazaat van Van Wijngaarden toen ik een paar jaar geleden met het boek over de stadsarchitect A.T. van Wijngaarden, betovergrootvader van mijn vrouw, bezig was. Nee, mijn voorouders hebben weinig bijzondere sporen nagelaten. Hoewel iedereen natuurlijk ergens een wieg heeft staan en op bepaald moment overlijdt. Met de digitalisering van aktes (www.wiewaswie.nl) is het tegenwoordig eenvoudig op te zoeken. Ik heb alle 32 betbetovergrootouders in beeld. Mijn voorouders waren landbouwers, vaak dagloners of dagloonsters of zonder beroep. In een paar familietakken komt een aantal generaties lang een specifiek beroep voor, zoals kleermaker of timmerman.
 |
| Naamsaanneming |
Deze week heb ik de voetsporen gevolgd van mijn stamvader Henne Haijes de Vries die in 1793 in Westergeest werd geboren/getogen en daar in 1847 overleed. Tijdens de Bataafse Republiek (bezetting door Frankrijk/Napoleon) werd het bevolkingsregister in Nederland opgezet en moest iedereen een achternaam aannemen. In veel Nederlandse gebiedsdelen hadden families al een achternaam, maar niet in de noordelijke provincies. Je was daar de zoon of dochter van (je vader). Haije Hennes, de zoon van Henne, liet de naam DE VRIES op 29 januari 1812 vastleggen, voor zichzelf, voor Henne en zijn andere zoon Reinder. Het register had ook als doel om gegevens van alle jongemannen van 19 jaar over te nemen in een militieregister. Elk district/provincie moest een percentage manschappen leveren voor het leger van Napoleon. De loting vond plaats in de aanwezigheid van de aspirant-militair ('de loteling'). Wie een laag nummer had, was de klos. Wilde je niet in dienst, dan kon je een vervanger zoeken. Henne Haijes vond ene Leon Gercon Hartog, slager uit Leeuwarden, bereid om zijn dienst over te nemen. Daar zal een goede betaling tegenover hebben gestaan. Notaris Gregorius Jacobus Kratsch uit Leeuwarden maakte er een notariële akte van op, maar die is niet vindbaar. Om meer te weten wat er met Leon is gebeurd, wordt verwezen naar het Militair Historisch Instituut Vincennes te Parijs. Ik vrees dat de dienstplicht hem niet veel goeds heeft opgeleverd.
Op booking.com kwam ik een herberg tegen in Westergeest. Dat leek mij een goede plek om het dorp en de omgeving van deze voorouder te verkennen. Maar ook het startpunt van de reizen die mijn voorouders in het verleden hebben gemaakt. Mijn plan is namelijk om de paden te bewandelen van mijn betovergrootvaders, overgrootouders, grootouders en ouders naar het plaatsje waar ik geboren ben: Opende. Een dorp op ’t end van Groningen, tegen de Friese grens aan. Aan de andere kant ligt het Friese Opeinde. Ik groeide daar op in een wereld die eerst nog op hield bij het huis, het dorp. Geleidelijk aan opende de wereld zich voor mij, naar bijna alle windstreken. Het wordt vast mooi om nu deze reis door het verleden te maken.
 |
| Herberg Foestrum |
- Bakt aai (uitsmijter)
- Plat riden baarch (varkensschnitzel)
- Pyk op stok (kipsaté)
- Bakte tsiis (kaassoufflé)
- Fleis lang op it fjoer (stoofvlees)
- Skiif mei tomaat en tsiis (pizza margaritha)
- Toefke iis mei brune saus (dame blanche)
 |
| De kerk in Kollum met grafzerken uit de 19e eeuw. Op de achtergrond het gemeentehuis van Kollum (van 1895 tot 2003). |
