Griekenland: het kan en mag weer (van het RIVM)

Brede meanderende rivier op de heenweg, 7 minuten na take-off.
De Rijn? Wie het weet mag het zeggen.

De zonnestralen branden nog even op mijn gezicht. Door het raampje van het vliegtuig. Ik heb ze de afgelopen week nauwelijks gevoeld tijdens mijn bezoek aan Griekenland. En dat terwijl elke dag de lucht strakblauw was met temperaturen van 33 graden.

'EODY'. D staat voor Democratie (=Volk) en Y voor Ygienia, Gezondheid), dus Volksgezondheid

Het EODY, het ‘Griekse RIVM’, heeft ons gevraagd mee te helpen met het ontwikkelen van een nationaal tuberculoseplan. Dat kan binnen een project dat wij namens ECDC, het ‘Europese RIVM’, uitvoeren. De grote waarde van fysieke ontmoetingen werd voor dit soort consultancywerk weer heel duidelijk. Twee maanden stoeiden we om afspraken te maken over een kort document en het programma. Zonder veel succes. Afspraken werden afgezegd of de counterpart verscheen niet in Teams. Het ECDC heeft duidelijke deadlines. Deze maand moet het tussentijdse rapport klaar zijn; in oktober eindigt de ondersteuning. Ik had de handdoek bijna in de ring gegooid. Ook mijn tijd is beperkt. De komende drie weken hebben we vakantie en daarna vliegt de tijd weer verder. Om de impasse te doorbreken, besloot ik maar om mijn bezoek aan te kondigen in deze derde week van juli, en te zien wat er gebeurde. Een goede set. Tijdens autoritten, koffiegesprekken of met een hapje eten werd duidelijk waar de problemen lagen, maar die ga ik hier niet vertellen. :-)

Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ)

De directeur van het EODY stelde twee jonge artsen (infectiologen) beschikbaar om hand- en spandiensten te verrichten, en stapte ook zelf vaak in de auto om mee te gaan naar ziekenhuizen en laboratoria. Het plan om tot een plan te komen is nu klaar. Komende weken gaan deze jonge artsen via een digitale vragenlijst alle betrokkenen (‘stakeholders’) benaderen. We hebben een uitgebreide lijst opgesteld wie dat zijn, inclusief andere ministeries, vluchtelingenorganisaties en patiënten zelf. De opgehaalde input wordt begin september in een stakeholdersmeeting besproken. Als covid het toelaat, dan zal ik op korte termijn weer afreizen naar Griekenland.

Oplaadpalen worden geplaatst bij een tankstation aan de snelweg Athene-Patras.

Ook al miste ik overdag de zonnestralen, ’s avonds had ik tijd om in de stad te zijn. De chauffeur vertelde waar ik de beste souvlaki kon eten, de jonge artsen op welk dakterras je cocktails moet drinken met de ondergaande zon (dat bewaar ik voor een volgende keer) en de hotelbediende waar de lokale terrasjes zijn. Athene is een leuke stad; een aanrader voor degene die hier nog nooit is geweest. Magnifiek steekt de Acropolis boven alles uit. Vanuit elke hoek zie je de heuvel met de tempels. 

Deze tijd van het jaar zijn de avonden heerlijk zwoel, met veel, heel veel muzikanten op de straathoeken of in de restaurants. De Grieken gaan pas om 9 of 10 uur aan tafel en het is niet vreemd om na 12 uur je dessert te bestellen.

Visrestaurant waar ik gisteravond met mijn 'gastheer' en een paar andere mensen at.
Ik zie dat het kwart voor 1 was op de klok in het restaturant toen ik deze foto nam.

Traditionele Griekse wijn uit vaten. De wijn heeft deze houtsmaak.

Tijdens deze trips probeer ik me te verdiepen in het land en schrijf daar soms over in de blog, of over een interessante feiten. Op tafeltje lag een brochure waar het op alle bladzijden over het jaar 1821 ging. Dat fascineerde me. Op straat staat soms ook 1821-2021. De oudheid van de Grieken is iedereen bekend, maar wellicht niet dat Griekland 350 jaar door de Turken bezet is geweest. De Griekse revolutie begon in 1821, 200 jaar geleden. Invloedrijke Grieken in verschillende Europese landen vroegen erkenning en steun van Europese landen voor de onafhankelijkheidsstrijd. Alleen Haïti antwoordde positief. Waarom Haïti? Nou, het land was zelf nog maar net onafhankelijk (in 1804) na een succesvolle ‘slavenrevolutie’ en wist wat onderdrukking betekende. Haïti stuurde 45 ton koffie. Voor de Grieken om te verkopen en van de opbrengst de wapens en munitie te kopen voor de strijd. “En nog belangrijker”, staat in het artikel, “ook 100 Haïtiaanse vrijwilligers”. Deze ‘romantische strijders’ kwamen echter nooit aan in Griekenland, omdat ze allemaal tijdens de Atlantische oversteek overleden vanwege ‘hardships’ (moeilijke omstandigheden). Nu is voorgesteld om een marmeren plaquette met een herdenking aan deze bijzondere steun van Haïti in het Griekse parlement te plaatsen en ook om 100 studiebeurzen aan Haïtiaanse studenten te geven. Ik hoop dat het laatste ook gebeurt, want Haïti is een van de allerarmste landen, zo niet het armste, van de wereld, met instabiliteit door orkanen, ziektes en burgeroorlogen. Vorige maand werd de president nog in zijn huis doodgeschoten. Komende jaren ga ik de terugkijk op Griekse onafhankelijkheidsstrijd volgen. Het duurde tot 1832 voordat die onafhankelijkheid een feit was. En ik hoop nog een keer te lezen dat de 100 Haïtiaanse studenten dit keer wel in Griekenland aankomen!

Een Intensive Care afdeling met 50 bedden.
Binnen 6 maanden uit de grond gestampt voor covid-zorg.

De cirkel is rond

Ze zou vandaag jarig zijn. Mijn moeder. Achtentachtig jaar geleden geboren. In januari doofde het kaarsje dat al langzaam aan het doven was. Bijna 48 jaar later stonden we weer bij het graf. Dit keer niet de schok en grote ontzetting bij het overlijden van mijn vader. Nee, het voelde goed dat ze nu weer samen kwamen. Met hun beide namen nu op de steen. De cirkel is rond. Het einde van haar leven, van het leven van mijn beide ouders.

In 1972 overleed mijn vader. Een dag eerder had hij nog gewerkt, was ‘s avonds op verjaardagbezoek bij mijn oma geweest en had de 130 kilometer teruggereden. Zijn dood was een klap die iedereen op zijn/haar eigen manier verwerkte. Later leerde ik over traumaverwerking: je kunt het (heel lang) weg stoppen of (veel eerder) bespreekbaar maken. Het eerste gebeurde bij mij, bij ons. Doorgaan was het devies. Een week later moest ik op zaterdag het gemiste wiskundeproefwerk bij de docent thuis inhalen. Het cijfer was bepalend voor het advies na de brugklas. Het werd vwo. Het creëerde bij mij een studie- en arbeidsethos van ‘altijd doorgaan’. Mijn moeder is onbewust mijn rolmodel geweest. De traumaverwerking kwam later beetje bij beetje in mijn studietijd. En met het overlijden van mijn moeder nog een laatste stukje.

Ik had al bedacht dat ik graag op haar begrafenis wilde spreken. De woorden komen in zo’n week vanzelf. Hierbij een deel van de tekst:

…

Je gaf ons structuur en liefde.
Als we uit school kwamen, was er steevast een kopje thee.

En een koekje (uit de koektrommel),

en vast een vraag: “hoe was het op school?”

En dan: “ga maar aan je huiswerk!”

…

Toen bijna iedereen het huis had verlaten, dacht je na wat je verder wilde.

Je zag een advertentie in de krant voor een oppas.

Je schreef je eerste en enige sollicitatiebrief,

En werd direct aangenomen.

Je had een buitengewone CV,

een indrukwekkende levenservaring.

(ze is zo’n 18 jaar ‘oppasmoeder’ geweest van 2 kinderen)

Ook voor hen een kopje thee na school,

een rustmomentje met aandacht.

…

Na onze terugkeer (uit Ghana), zorgde je één vaste dag in de week voor onze kinderen

Als zij uit school kwamen,

Kregen ze steevast een kopje thee en een koekje.

En vaak ook de andere kinderen uit de buurt.

Je knutselde heel wat met hen af.

Ook voor hen structuur en liefde.

Eerst een boterham met kaas en daarna eentje met zoet,

en samen pannenkoeken bakken.

…

De eerste zomer (in het verzorgingshuis) was je nog druk in de weer in de tuin.

Na de eerste herfst en de eerste winter hield dat op.

Meer dan 5 jaar dronken we bij jou een kopje thee,

of koffie,

met vaak iets lekkers er bij,

een koekje of chocola

of aten ijs. Veel ijs.

Het werd steeds stiller,

Stiller in je hoofd.

 

Aan een mooi leven is een eind gekomen.

De cirkel is rond.

Je bent weer bij D.

Je blijft voor altijd in onze herinnering.