Pinksterzondag in Twisk

Op het liedbord van de Doopsgezinde Kerk/Vermaning in Twisk staan deze Pinksterzondag twee getallen. De kerk, ontworpen door de architect Arnoldus Teunis van Wijngaarden, bestaat 150 jaar. De dopers vieren dat op eigenzinnige wijze, “een prettige chaos” zegt de dominee. Ze zijn ook niet gewend zoveel mensen in de kerk te hebben. Het ledental is sinds 1868 teruggelopen van 125 naar minder dan 20. En hij kondigt deze keer af dat afgelopen week twee leden zijn overleden,

Twee bewoners in klederdracht komen op het podium. Zij verbazen zich erover dat in de kerkbanken de mannen en vrouwen door elkaar zitten. Dat was in hun tijd wel anders: mannen rechts en vrouwen links. “En, oh nee, mannen in spijkerbroeken en vrouwen met blote knieën. Dat kan toch niet!”

Een aantal kerkgangers krijgt het headsetje op. Jan Bruin Gzn. spreekt. Het is 1 januari 1868 en hij is met 16 van de 20 stemmen herkozen als diaken. Het jaar ervoor had hij de ‘leeraar’ nog meegedeeld zijn functie neer te leggen, omdat hij het oneens was met de aanbesteding van het nieuwe kerkgebouw. Dat bedanken kon niet op grond van een artikel uit 1838. En nu krijgt hij een prachtbijbel met zilveren sloten als “blijk van hoogachting en genegenheid” omdat hij 25 jaar diaken is.

De dominee vertelt over Sjoerd Hoekstra, de predikant van de Doopsgezinde Vermaning van 1835-1880. Hoekstra was de eerste universitair opgeleide leraar van de gemeente Twisk. Een gemeente die bestaat uit wat hij noemt “eenvoudige landslieden, wiens verstandelijke vermogens doorgaans weinig ontwikkeld zijn”. Er klinkt gelach in de kerk.

Voorlezing uit een boekje geschreven door de kleindochter van de leraar Hoekstra

De Doopsgezinden hadden in 1865 een (schuil)kerk in Twisk, een houten schuur die na 80 jaar dienst, niet meer voldeed. “Het houtwerk was op”, vertelt een Twisker. De kerkeraad heeft fl.10.000,- te besteden en komt een jaar later bij A.T. van Wijngaarden terecht, de stadsarchitect van Medemblik. Zijn eerste ontwerp wordt afgekeurd, omdat de plaatselijke metselaar en timmerman de kosten van de bouw 40% hoger inschatten. Bovendien zijn er “hachelijke tijdsomstandigheden”: een cholera-epidemie, de pokken breken uit omdat in bepaalde dorpen men niet gevaccineerd wil worden, en er is veepest. Een jaar later, in 1867, wordt een nieuw ontwerp goedgekeurd dat fl.10.900,- kost. In negen maanden, van eerste steenlegging tot oplevering, is het gebouw voltooid. In 2018 is de kerk nog steeds in zeer goede staat, hoewel ik wel een scheurtje in het plafond zag.

Vertellen over het leven van A.T.

Ik mag vervolgens ‘namens de nazaten’ vertellen over A.T, maar dat weten jullie al (zie eerdere blogs). Zijn achter-achter-achterkleinzoon, onze zoon, heeft een 2-meterhoge poster ontworpen met daarop de namen van de bouwwerken waarvan wij - tot nu toe - weten dat A.T. de architect is: 4 raadhuizen, 5 kerken, 9 pastorieën, 14 scholen, 3 post- en telegraafkantoren en 1 wees- en armenhuis.

De collecte. Het "Onze Vader" werd vergeten door de dominee, maar "Ach, dat kennen jullie wel", zei hij.

Deze zoektocht naar het leven en het bouwoeuvre van A.T. zit vol verrassingen en bijzondere ontmoetingen. Als dank voor onze bijdrage kregen we een ets van de kerk!

Binnenkort openen we de Wikipedia-pagina over A.T. en over een jaar, op 29 juni 2019, moet een en ander uitmonden in een gedenkwaardig hoogtepunt ter gelegenheid van zijn 200e geboortedag.