Het zit er al weer bijna op, deze mooie inspirerende en een beetje "sentimental journey" door Zambia. We kijken er met een zeer goed gevoel op terug. Het zijn in dit land, de geur, de kleur, de vriendelijke mensen, het voelde allemaal zo vertrouwd. Het loslaten van alles in Nederland gaat dan als vanzelf en kost totaal geen moeite. Op dit moment zijn 5 jongens aan het drummen. Ze willen Douwe laten zien hoe zij het doen. Het is echt heel gezellig en ongedwongen. De camping waar we nu zijn. de Livingstone Safari Lodge, is helemaal een beetje ongedwongen. Het wordt gerund door een Fries, een beetje een hippie. Ook al is de camping niet zo mooi onderhouden, het is hier wel gezellig. Gisteren heeft Jesse, de Fries, een rafttocht voor ons geregeld, op de woeste rivier de Zambezi. We deden de 7e t/m 25e rapid. Gelukkig zaten we in een stevige boot en zijn niet omgeslagen. De andere twee boten hadden wel een flipover en we moesten de opvarenden uit het kolkende water trekken. Bij zo'n flipover in een rapid kom je nogal snel onder de boot terecht en is het even zoeken in de stroomversnelling hoe je weer met je hoofd boven water komt. Een Australische vrouw kwam lijkbleek in onze boot terecht en we hebben haar later aan de kant afgezet. Het was een prachtige tocht tussen de steile 200 meter hoge rotswanden, die ruim 20 km lang was en totaal zo'n 4 uur in beslag nam.

We hebben nog niet zoveel geschreven over Chilonga, ons oude ziekenhuis, omdat tijdens het schrijven van de eerste nieuwsbrief de electriciteit uitviel. Elke dag wordt de electriciteit een aantal uren afgesloten om aan de groeiende energiebehoefte van het land te voldoen. In Chilonga zijn we in ons oude huis geweest. Net als veel andere gebouwen was het een beetje vervallen. De Ierse nonnnen zorgeden altijd voor een likje verf en raparaties, maar onderhoud heeft een lage prioriteit bij Zambianen. Er is echter wel heel veel op de compound bijgebouwd, sinds de tijd dat we vertroken, zelfs een geheel nieuwe school voor verloskundigen, waar per jaar 40 in opleiding komen. In het ziekenhuis was het tamelijk rustig. Een aantal afdelingen waren dicht of verbouwd tot fysiotherapieruimte of Aids-counselling afdeling. Sinds 2 jaar zijn ook de Aids-remmers op grote schaal beschikbaar in Zambia, o.a. dankzij USAID en Bill Gates. In Chilonga worden zo'n 200 mensen met ARV's behandeld. Er wordt nu ook actief gescreend op hiv-infectie. Alle zwangeren worden op hiv getest. We zagen dat zelfs in een afgelegen rural health centre als Chiundaponde hiv-testen worden gedaan, middels een druppeltje bloed op een filterpapiertje. Doel daarbij is ook om moeder-naar-kind besmetting te voorkomen. Ook bestaat er een programma gericht op mannen: Man Taking Action, zoals Sr. Musampa van het ziekenhuis ons uitlegde. Er wordt schijnbaar ook makkelijker over Aids gedacht nu het een behandelbare ziekte is. Dutch Gibson verwoordde dat mooi, want hij adviseert zijn personeel als ze een paar keer zich ziek gemeld hebben ("malaria"): "Get your blood tested, get your CD4 count en go on the pills". We kenden Dutch en Barbasa nog uit onze Chilonga-Mpika periode. Zij hebben nu een grote uien en tomaten farm, net buiten Lusaka. We hebben bij hen een nachtje geslapen en het was de enige avond dat het later werd dan 12 uur, maar dat is onvermijdelijk bij de Ierse-Engelse gastvrijheid met veel bier.

Onze vorige rondzendbrief hebben we jullie achtergelaten in Flatdogs, South Luanga. Ook de laatste nacht werder we wakker gemaakt door een grazend geluid. Gerard heeft de tent nog even open geritst om nu te zien welk beest er nu aan het grazen was en zag op 5 meter afstand de roze kop van een grote hippo die onverstoord verder ging. Wij zijn de volgende dag via een behoorlijk bumpie dirtroad naar het asfalt in Chipata gereden. Het was al donker toen we bij een nogal typisch Zambiaans guesthouse in Katete aan kwamen. Na wat twijfels besloten we toch te blijven slapen. Voor 5 euro moet je ook niet veel verwachten. Douwe merkte nog op dat het vast de uurprijs van de kamer was... Het straatbeeld van de Great North en East Road wordt tegenwoordig vooral bepaald door de vele fietsers. De fiets is het vervoermiddel geworden in de dorpen. Op de fiest kan bijna alles vervoerd worden, zoals een aantal zakken mealie meel, 3 grote zakken houtskool, 5 kratten bier, takkenbossen, boomstammen, tot golfplaten die zowel dwars als overeind vervoerd worden. Ook de mobiele telefoon is overal aanwezig, tot in het convent (klooster) van de Zambiaanse nonnen. Toen we bij hen op bezoek kwamen, zaten ze alle 8 met hun mobieltje telefoonnummers en religieuze ringtones uit te wisselen.

Onze vakantie stond ook in het teken van ontmoetingen. We hebben oude bekenden vanuit onze Chilonga-tijd teruggezien, zoals Hildah Bwalya. Het was ontroerend om elkaar in de armen te vallen en terug te mijmeren over toen en om te zien hoe het nu met haar is. Voor Zambiaanse begrippen is ze met haar 62 jaar een oude vrouw, maar nog steeds sterk. Tien jaar geleden zag Gerard haar ook terug, toen met haar zieke zoon Edwin en met een zieke kleindochter. Beiden zijn datzelfde jaar overlden. Prisca, de moeder van haar kleindochter, is in Chilonga opgeleid tot verpleegkundige in de tijd dat wij daar ook werkten. We hadden niet verwacht dat zij nog leefde, maar we kwamen haar "gezond" in Mpika Hospital tegen op de MCH-afdeling. Zij is ook op ARV's en zag er goed uit. Zij had een schort aan met een oproep om je te laten testen op hiv. Ook hebben we Rafael ontmoet, onze tuinman, waarvan wij dachten dat hij allang overleden was aan Aids. Ook hij zag er goed uit en heeft een vaste baan op de ZEM-school als schoonmaker. Francis, de tuinman van Hedie en Rene, heeft ons het ziekenhuis laten zien. We zijn met hem mee naar zijn huis gegaan om zijn vrouw en kinderen te ontmoeten. Zijn vrouw heeft een kleine pre-school opgezet in het dorp wat goed loopt. Het is goed te zien dat mensen ondernemend worden en verantwoordelijkheid nemen om geld te verdienen om ook hun kinderen weer verder op te leiden. Zo heeft Tuesday Chandwe een privekliniek in Mpika en is bezig met het opzetten van een klein prive-ziekenhuisje met 10 bedden. Aubrey, zijn zoon van inmiddels 19, gaat medicijnen studeren en hoopt tzt het ziekenhuis van zijn vader over te nemen. In Lusaka hebben we Maureen Simoonga ontmoet. Florence heeft met haar samengewerkt op de moeder-en-kind (MCH) poli. Zij had speciaal om ons te zien de 700 km gereisd naar Lusaka. Het was geweldig om elkaar weer te zien. Ook haar kinderen studeren in Lusaka. We hadden met hen afgesproken op Manda Hill, een van de grote winkelcentra in Lusaka. Namoonga is 4e jaars economiestudent en heeft veel ambities. Peter Junior is 2e jaars medicijnen. Hij heeft een beurs gekregen omdat hij goed presteerde op de middelbare school. Maureen werkt hard als health assistant en bekostigt de studie van Namoonga.
Ook de ontmoetingen met andere rondtrekkende toeristen waren boeiend. Zo kwamen we een Frans gezin tegen, die al voor de 7e keer op vakantie in zuidelijk Afrika was. Zij gaven ons hele bruikbare tips over de North Luangwa Valley. Adam en Helen, een Zimbabwiaans stel, waren onze buren in een lodge in Mpika. Zij vertelden ons over de vreselijke gebeurtenissen in hun land. Ze hebben nauwe contacten met de oppositie en lieten ons foto's van de misstanden op hun laptop zien, die ze ook naar Europa sturen. Het Australische koppel, Gary en Joan, zijn 60-ers die al 15 maanden over de wereld trekken in een oud VW-busje. We kwamen hen onderweg een aantal keren tegen en zij nodigden ons uit om een keertje langs te komen in Australie.

Maar natuurlijk waren er ook onderweg heel veel contacten met Zambianen, soms in de dorpen, tijdens de gameviews, op de campings, de markten, de winkeltjes en restaurants. Altijd erg behulpzaam om je verder te helpen. We zullen dit mooie land en de mensen missen, en genieten dus nog maar even van de twee dagen die ons nog resten.