Marathon

Panathinaikon-stadion, met op de achtergrond de Acropolis

“Hij is een Griek, hij is een Griek”, schreeuwde een uitzinnige menigte in 1896 toen Spiridon Louis bij de eerste Olympische Spelen het Panatheens stadion in Athene binnen liep. Bij deze eerste Spelen had Griekenland nog geen atletiekwedstrijd gewonnen, ook niet het klassieke nummer discuswerpen. Dus moest het op de marathon gebeuren. Er deden zeventien atleten mee: dertien daarvan waren Griek. Aan kop ging lange tijd een Fransman en een Australiër, maar beiden vielen na ruim dertig kilometer uit door uitputting, waardoor Spiridon aan de leiding kwam en won. Hij finishte in 2.58.50 en werd uiteraard een volksheld, ook al heeft hij na zijn overwinning geen wedstrijd meer gelopen. Het stadion van de Olympische Spelen van 2004 is naar hem vernoemd. Het oude stadion ligt midden in de stad en wordt zo nu en dan gebruikt, zoals bij de finish van de Olympische marathon in 2004, en ook in 1982 toen Gerard Nijboer Europees kampioen werd op de marathon. Misschien ken je het beeld nog dat hij onderweg in de straten van Athene stopt, de commentator verschrikt uitroept dat hij kramp heeft, maar Nijboer alleen z’n losse schoenveter even strikt en wint.

De legende van de marathon gaat terug naar 490 v.Chr. In dat jaar probeerden de Perzen een deel van Europa te veroveren en vond er een veldslag plaats bij Marathon, een plaatsje 40 km van Athene. Het Griekse leger was ver in de minderheid, maar versloeg de Perzen door ze van beide flanken aan te vallen. Dat nieuws moest verteld worden. Pheiddipides snelde naar Athene om de mare over te brengen, en nadat hij gezegd had “Gegroet, wij winnen”, viel hij dood neer. Een goed verhaal, hoewel men wel erg twijfelt of het echt zo ging. De marathon kreeg z’n klassieke afstand overigens pas tijdens de Olympische Spelen van 1908 in Londen. De start was bij Windsor Castle en de finish was precies voor de koninklijke tribune. Dat bleek 42 km en 195 meter te zijn.

Koninklijke tribune in het oude Olympische stadion

De organisatie had een prachtig logo ontworpen met de Acropolis in de longen.

We zijn een klein weekje in Athene, deels voor vakantie en voor mij ook deels werk. Een bezoek aan het oude Olympische stadion is nog steeds indrukwekkend. De banken zijn allemaal van marmer. Aangestoken door andere bezoekers, kon ik het niet nalaten om ook een rondje te rennen over de 400 meter baan. Een marathon zit helaas niet meer in het lijf.

Amsterdam marathon 1980 (links met nr. 275, ben ik). Tijd: 3.14.40.

In datzelfde jaar (1980) bezocht ik ook Marathon, waar het allemaal dus begon.

John Cleese heeft duidelijk zijn inspiratie voor silly walks uit Griekenland gehaald.

Bakkie (plantage)

De warmte slaat me om de oren als ik op Zanderij van het vliegtuig naar de aankomsthal loop. Meestal een prettige warmte, maar ook hier is de klimaatverandering merkbaar. Op de zondag van aankomst zie ik maar weinig mensen op straat. Het is niet aangenaam als de buitentemperatuur hoger is als de lichaamstemperatuur! “Zo warm is het hier nooit”, hoor ik deze weken regelmatig. Als de taxi me naar mijn eerste logeerplek brengt, gaan mijn Whatsapp-berichtjes af zodra de auto voor de deur stopt. Ook op de andere plaatsen hoef ik geen wachtwoord van de Wifi meer te vragen. Het is een gevoel van thuiskomen.

Boot van Henny die ons van Katwijk naar Bakkie bracht.

Geel=katoen; roze=koffie en cacao; blauw=suiker; bruin=hout; wit=verlaten; groen=citrus; donkerblauw=indigo kleurstoffen

Dit keer ben ik drie weken voor werk in Suriname. Dus ook twee weekenden die ik met een tripje kan vullen. Plantage Reijnsdorp/Bakkie staat al lang op mijn verlanglijstje. Ik ontmoette eigenaresse Marsha Mormon eens op een vakantiebeurs in Nederland. Een enthousiaste vrouw die met haar man Bas, de plantage van haar voorouders aan het ontwikkelen is. Een boottocht van een uur over de Commewijnerivier brengt ons naar het oord. Jacqueline, onze gids, vertelt dat de plantages allemaal 400 meter breed zijn en gescheiden worden door een kanaal en met een sluis om zoet water in te laten vanuit de rivier. Een stukje Hollands watermanagementvernuft van de zeventiende en achttiende eeuw. Ze vertelt ook over de wreedheden van de plantagehouders, zoals van Maria Susanna du Plessis die eigenhandig het kind van een tot slaafgemaakte verdrinkt omdat het niet wil ophouden met huilen. En als de tot slaafgemaakte moeder daarna zelf het water inspringt omdat het leven zinloos is geworden, wordt ze daarvoor gestraft. “Hoe durf je je eigen leven te nemen?”, vertelt Jacqueline, en wordt vervolgens gestraft door de 'slavenmeesteres'. Haar leven hoorde immers tot haar toe.

Bakkiemuseum

Bij Bakkie neemt Bas ons meteen mee het museum in, dat bestaat uit één airco ruimte; hij vertelt met veel passie. Ze wilden in 2007 allereerst de dichtgegroeide Warappakreek, die de plantage met de oceaan verbindt, uitdiepen en huurden een ponton met graver erop. Het duurde geen twee weken zoals ze hadden ingeschat maar zeven maanden voordat de oceaan werd bereikt. “Opgeven was geen optie”, vertelt Marsha wat later, want haar voorouders hadden dit zware werk ook moeten doen. Met de hand. De plannen werden omgegooid. Geen toeristisch resort maar een rustplaats met aandacht voor de geschiedenis. Tijdens het opgraven kwamen ze veel voorwerpen tegen, zoals voetboeien (één daarvan ligt in het Tropenmuseum), veel jeneverflessen en zelfs een Portugees muntje van vierhonderd jaar geleden. En Bas ging verder, want hij struint het internet en veilingen af op zoek naar boeken en andere historische voorwerpen die het verhaal over de slavernij en de plantages vertellen.

Kromboei. Een keten die nek en enkels via een veel te korte ketting verbond zodat de tot slaafgemaakte gebocheld moest lopen en een kromme rug kreeg.

Tekeningen uit een boeken van Stedman (1796), zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/John_Gabriël_Stedman.  

Idem, met als ondertitel: Een zwarte man (N-woord) opgehangen aan een rib.

Marsha had ondertussen de lunch gemaakt die bestond uit saoto soep, een vegetarisch hoofdgerecht van groenten en kruiden uit eigen tuin en dokoen, een nagerecht van geraspte cassave, gemengd met kokos, en daarna gerold in een bananenblad. En op ons verzoek met een bakkie koffie. De naam Bakkie heeft niks te maken met een koffieplantage zoals een van de bezoekers dacht, maar is afgeleid van het baken dat vroeger in de Commewijnerivier deze plek markeerde.

Omdat Bakkie geen voorzieningen heeft die bij overnachtingen horen, kun je er in principe niet overnachten. Maar als je zelfvoorzienend bent, verhuren ze een van de twee huisjes soms aan vogelaars. Het is een plek waar ik me ook wel eens een weekje wil zetten.

In het najaar 2024 wordt dit diorama vertoond in Museum Het Valkhof in Nijmegen.