17. What's in a name?

Kinderen tijdens de viering van 25 jaar onafhankelijkheid van Zambia

Deze rondzendbrief wil ik jullie graag vertellen over de gevarieerdheid van namen die je hier tegen komt. Ik weet nog dat ik in het begin echt verbaasd was over de meest gekke namen en hoe komen mensen erop. Alles kan. Nu na zo’n 2½  jaar ben ik al zo gewend geraakt aan al die namen dat ik toen ik door het recordsboek ging, ik soms wel eens moest denken: "is dat wel zo’n rare naam?" Sommige namen zijn niet raar maar juist heel opmerkelijk of hebben een uitleg nodig waar ze vandaan komen. Ik heb wel aan mensen gevraagd hoe ze erop waren gekomen om hun kind zo te noemen. Vaak gaat het samen·met het gebeuren rond de bevalling en soms vinden ze het gewoon een mooi woord of naam. Soms vernoemen ze en ook hier ziel je hele opmerkelijke namen.

Ik heb wel eens geschreven dat Zambianen de letter R en L door elkaar halen wat overigens ook soms de grappigste verwarringen geeft. Ook in namen vind je dit terug. Zo is onder andere de naam Erik hier populair maar dan Elicki of wat van de bekende naam Erasmus die helemaal verbasterd wordt tot Elasimous. Sabrina, dochter van Hedie en Rene, wordt Saboelina genoemd. Zo heet Gerard Gelald, Gerald of Geraldie en ik Florensie. Verder heb je namen die uitdrukken wat men voor het kind voelt, als Happiness, Happy, Precious, Beauty, Golden, Gift, Given, Bright, Thank you, Trust, Patience, Innocent, Hope, maar ook Hopeless, Lucky, Mercy en Silly zijn veel voorkomende namen.

Bij de groep bekende namen zitten een paar heel opmerkelijke. Oordeel zelf! In de categorie muziek: Ben Crosby of gewoon Crosby, Beatle, Schubert. Leiders of presidenten: Reagan en Kennedy scoren hoog, maar er zijn zelfs enkele Hitlers. Als wij zoiets zien dan ben je toch een beetje geschokt. Hoe komen mensen erop? ''Nou, gewoon een mooie naam", of "dat was toch een groot leider?" Het andere kind blijkt Caesar te heten, maar dit omdat het met een keizersnede werd geboren. Ook Cleopatra's en Penelope's lopen hier rond. Verder zijn er een Walles en Wallis, vernoemd naar Frits Wallis die hier twee jaar geleden nog werkte. Een student nurse vertelde me laatst dat haar jongste broertje vernoemd is naar een Nederlandse pater die heet 'Verkley". Dan heb je ook nog de kinderen met namen als Wounded, Abscess, Scar, Trouble, Problem, allemaal problemen die de moeder ondervond tijdens de bevalling.

Een naam geven is hier ook zo anders dan in Nederland. Dat zoek je meestal zorgvuldig uit en zo heet je dan meestal voor de rest van je leven. Hier gaat het om de Engelse naam. Het kind heeft ook nog een navelname, gegeven door de vader of grootouders. Deze naam staat vast maar wordt over het algemeen niet gebruikt. De Engelse naam kan ook weer veranderd worden door de ouders of later door het kind. Ik was eens in een vrij geïsoleerd gebied voor een vaccinatiecampagne en daar werden soms de namen ter plekke verzonden. Zo was daar een Typewriter en een Simondriver, vernoemd naar een chauffeur van ons ziekenhuis. Onder de categorie wasmiddelen hebben we nog een Persilly en een Silani (overigens onbekende merken hier) en bij na vraag kwam Persilly van een bekende popzanger uit Amerika. Dit blijkt Elvis Presley te zijn. Je raakt zo aan namen gewend dat je echt niet meer weet of ze nou echt wel zo vreemd zijn. Vind je niet?

Ieder jaar wordt hier in het droge seizoen al het gras afgebrand. Meestal gaat dat gecontroleerd, maar soms loopt het uit de hand. De reden van deze aktie is uiteenlopend. Sommige zeggen om de slangen te verjagen en andere doen het weer voor de eetbare rupsen. Die zouden beter gedijen. Hoe dat werkt is me niet helemaal duidelijk. Zo stond begin september (erg laat in het jaar) de heuvel achter ons huis al 3 dagen te fikken. Normaal branden ze eind juni tot half augustus, maar hoe later in het seizoen hoe droger en hoe beter het brandt, is de theorie en helaas ook de praktijk.

Het was zondag. We hadden een vrij weekend Onze auto was kapot dus konden nergens heen. Er stond een flinke wind en je hoorde het vuur knapperen. Af  en toe even kijken vanuit de tuin, want het is altijd wel een mooi gezicht. Gerard maakte nog video-opnames. We hadden het idee wel safe te zitten. Elk jaar was het nog goed gegaan. De brandgang om de tuin werkte altijd dus met het volste vertrouwen keken we naar de fires. Totdat het echt dichtbij kwam. In een mum van ·tijd stond de grasomheining van ons huis te fikken en verschroeide onze groentetuin. De citroenbomen en de mangoboom stonden ook te fikken. Angstaanjagende torenhoge vlammen. Ik ben met Douwe weggegaan om wat hulp te halen. Mr. Chandwe kwam met een blusapparaat en kon nog net op tijd voorkomen dat ons huis ook in vlammen op zou gaan. Van alle kanten kwamen mensen aangerend. Het huis was al bijna leeggehaald. De waterdruk is heel erg laag in deze tijd, bananen bladeren werden afgescheurd om het vuur uit te slaan. Anderen liepen met emmers water om de brand die inmiddels verder ging te controleren, richting Doreens huis en de andere kant naar de Siccamas en de Zambiaanse nonnen. Toen alles weer onder controle was begon Gerard weer video-opnames te maken. Later hoorden we dat de mensen in het dorp hadden gezegd: "De dokter was een beetje raar, stond foto's te maken".

Inmiddels staat alles weer in huis met hier en daar wat schade. Ook om de tuin staat weer een nieuwe grasomheining, want het is toch een heel triest gezicht zo'n hele vlakte verschroeide aarde. De groentetuin hebben we niet meer opgebouwd. We eten nu onze vriezer leeg en halen wat uit de tuinen bij onze buren of kopen op de markt wat voorradig is.

Voorlopig zitten we even niet in Chilonga. We staan op het punt om 5 weken op vakantie te gaan. Het wordt een spannende reis door Zimbabwe en Botswana, naar Zuid-Afrika, Lesotho en Swaziland. We hopen jullie daar onze volgende rondzendbrief over te kunnen schrijven. Momenteel zitten we in Lusaka en hopen morgen de auto in orde te krijgen en gaan dan voor 31/10/91 het land uit. Dan zijn er verkiezingen en niemand kan voorspellen hoe het gaat lopen, maar laten we hopen dat het niet op een burgeroorlog uitdraait zoals in Zaïre, onze buren.

Ook nog even over Douwe schrijven hoor, want jullie willen ook vast wel weten hoe het met hem gaat. Inmiddels al weer ruim een jaar. Erg ondernemend, loopt al stevig rond. Je moet hem goed in de gaten houden, want hij is zo weg. Laatst vond ik hem voor de deur bij onze overburen, de Zambiaanse verpleegkundigen. Daar woont Jimmy, die is bijna een jaar ouder en die twee kunnen het wel met elkaar vinden. Ook kletst hij de oren van je hoofd. Niet duidelijk wat hij ons te vertellen heeft, maar als hij iets wil dan weet hij zich goed begrijpbaar te maken. De begrippen "nee" en "niet doen" zijn onvermijdbaar in z'n leven doorgedrongen. Zeker als je ergens op bezoek bent. Verder heb ik er veel bewondering voor hoe goed hij zich houdt tijdens de lange afstanden reizen. Als wij al lang gaar zijn, loopt Douwe nog vrolijk rond te stappen en heeft ons nog het een en ander te vertellen.

Nou mensen, wij gaan vakantie houden.