Atatürk en 100 jaar Turkije

De vlaggetjes hangen nog in de stad. Zondag vierde Turkije dat het land 100 jaar een republiek is. De foto’s van Mustafa Kemal Atatürk hangen overal in de stad. Ik realiseer me hoe weinig ik van de geschiedenis van het land en Atatürk weet, als de Noord-Macedonische deelnemer aan de workshop ons tijdens een stadswandeling vertelt over deze grondlegger en eerste president van de republiek Turkije. Mustafa werd in 1881 in een Turks gezin in Thessaloniki geboren. Dit deel van het huidige Griekenland behoorde in die tijd tot het Ottomaanse rijk. De jonge Mustafa – achternamen bestonden nog niet in het Ottomaanse rijk – blonk uit in wiskunde en kreeg de bijnaam Kemal, de perfecte. Met enige trots vertelt onze ‘gids’ dat Mustafa vervolgens de militaire opleiding in zijn land, Noord-Macedonië, volgde en in zijn vrije tijd boeken van Voltaire en Rousseau las. In de decennia daarna brokkelt het autoritair bestuurde Ottomaanse rijk steeds verder af. Mustafa Kemal is inmiddels pasha/generaal en verzet zich steeds meer tegen het sultanaat. In de Eerste Wereldoorlog kiest het regime van de sultans de kant van Duitsland. Na de Ottomaanse capitulatie wordt het land bezet door de geallieerden. Een jaar later volgt een Turkse Onafhankelijkheidsstrijd onder Mustafa Kemal en op 29 oktober 1923 wordt de republiek gesticht. Mustafa Kemal wordt president en krijgt in 1934 de ‘achternaam’ Atatürk, wat grote Turk betekent. Hij brengt een scheiding aan tussen religie en staat (secularisme), stuurt de sultan het land uit, maakt Ankara de hoofdstad en moderniseert het land in rap tempo. Anno 2023 is de Vader van de Turken nog steeds zeer populair. 

Het is heel bijzonder om met deze collega door Istanboel te reizen. De metro’s in: gewoon betalen met de telefoon-ING-app. De vele overdekte en onoverdekte straten van de grote bazaar, met de thee en vele kruiden winkeltjes. En daarna een visje eten bij Galatabrug.

De reden dat ik van Athene naar Istanboel ben gereisd is een nieuw parttime baan (40 dagen per jaar). In deze blogs schrijf ik eigenlijk niet of weinig over mijn werk, maar kan nu wel vertellen dat het Europese kantoor van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO/Europe) per 1 januari 2024 een pool van consulenten start om landen in het oosten van Europa te adviseren over de aanpak van tuberculose. Het is de bedoeling dat ik dat samen doe met een andere consulent voor Armenië en Macedonië. Volgend jaar wellicht verhalen uit die landen.